Tedje… Reetmuziek!

Op het schilderij Tuin der lusten wordt de zondigheid van de mens uitgebeeld zoals die er in de ogen van Jheronimus Bosch uitzag. Het zou ook ‘de mensheid voor de zondeval’ of een ‘schijnparadijs’ kunnen zijn. Daar zijn de meningen nog een beetje over verdeeld.

Waar men het wel over eens is, is de muziek die op één van de zijpanelen te zien is. Een gedeelte op papier, maar ook een gedeelte op de reet van een persoon. En RC zou de ‘rete’ in Retecool niet waard zijn, als we daar niet even wat extra aandacht aan zouden besteden.

De Amerikaanse muziekstudente Amelia Hamrock heeft de middeleeuwse noten een paar jaar geleden naar moderne noten vertaald en sindsdien kunnen we horen hoe deze kontmuziek klinkt.

Ze postte ook een verkorte versie met de noten voor eenieder die het na zou willen spelen

En nou klinkt dat op zich best aardig op een piano, ware het niet dat op het schilderij van Bosch in geen velden of wegen een piano te bekennen is… Dat viel ook de Amerikaanse mutli-instrumentalist en zanger James Spalink op. Hij is gespecialiseerd in middeleeuwse muziek en besloot de muziek op een luit, een harp en een draailier uit te voeren om het authentieker te laten klinken. Hij nam tevens de vrijheid om het geheel wat op te leuken met een intro en een outro, waarin hij een overmatige kwint (e – bes) verwerkte. Dit interval word ook wel de tritonus genoemd en wordt soms het Duivelsinterval genoemd. In de middeleeuwen zou dit interval verboden geweest zijn. Maar daar is geen bewijs voor, aangezien het regelmatig in stukken uit die tijd terug te vinden is. Een recenter heel bekend voorbeeld van het interval is het intro van Purple Haze van Jimi Hendrix.

Nou klinkt dat op zich best aardig op een luit, een harp en een draailier, ware het niet dat op het schilderij van Bosch in geen velden of wegen een luit, een harp of een draailier te bekennen zijn. Wel instrumenten die er een beetje op lijken, maar Bosch heeft zich met betrekking tot de werkelijkheid, net als op de rest van het schilderij, ook bij de instrumenten wat vrijheden gepermitteerd en een aantal fantasie-instrumenten geschilderd. Dat viel ook de Nederlandse musici Aart Strootman (1987, gitarist en componist) en Marco Mlynek (1987, pianist en componist) op. Zij bouwden respectievelijk de luitharp en de enorme draailier die op het schilderij te zien zijn na. Ze deden dit geheel zonder bouwtekeningen en puur op het zicht.
Speciaal voor deze instrumenten en geïnspireerd door de noten die Amelia Hamrock had gevonden, schreef Mlynek een compositie die Strootman en Mylnek samen met het Storioni Trio uitvoerden tijdens het door het trio naamgegeven Storioni Festival. Het resultaat is te zien en te horen in de compositie ‘Hemelse Hel Nummer 4’. Het is mede door het gebruik van de experimentele instrumenten, een paar stapjes verwijderd van het origineel, maar als u goed oplet zult u de originele melodie herkennen. De video start SD op, dus zet hem even op HD voor de volledige beleving.

EXTRA
Dit extraatje zou eigenlijk op zichzelf al postwaardig zijn: De NTR heeft namelijk VAN UW BELASTINGCENTEN een geweldige site over het schilderij in elkaar gezet. U kunt er tot in het kleinste detail inzoomen en bij ieder onderdeel van het schilderij is gesproken en/of geschreven uitleg te raadplegen. U kunt de audiovisuele tour nemen of ervoor kiezen om lekker vrij door het schilderij te dwalen. Echt geweldig!