De Dood

Je hebt er al meer zien gaan. Je weet hoe heftig het kan zijn. Het gaat niet zoals in films in een scène van slechts enkele minuten. Maar je weet ook dat er huisartsen en verpleegsters zijn die zeggen: “Het is niet meer nodig om met veel pijn of onrust dood te gaan. We weten echt wel hoe we dat moeten voorkomen.” Daarom heb je je palliatieve sedatie goed geregeld. Alles is doorgesproken met je huisarts. Je zult rustig doodgaan. Behalve dan als de dood zich aandient in het holst van de nacht in een weekend of op een feestdag, want dan heeft de weekend-arts dienst.

En die arts, zul je net zien, denkt dat palliatieve sedatie een vorm van euthanasie is, waar hij niet zomaar aan mee kan werken. “U zult moeten wachten tot maandag om 8 uur; tot uw eigen huisarts weer bereikbaar is.” Daar lig je dan aan de morfinepomp te stressen in dat naargeestige hospice. Je krijgt niet eens dormicum. Je wil draaien maar je kan niet meer.

Misverstand 1: Palliatieve sedatie wordt onterecht gezien als euthanasie.
Sedatie is niet definitief. Als de arts ophoudt met slaapmiddel toe te dienen, en je lichaam nog sterk genoeg is, dan word je gewoon weer wakker. Ook als je aan een dormicum pompje ligt, kan je gewekt worden en kun je vragen beantwoorden. Een bijwerking kan zijn dat je iets eerder doodgaat, maar dat is niet de opzet van palliatieve sedatie. De papierwinkel die je voor euthanasie nog hebt, is daarom niet van toepassing.

Sedatie mag als de arts verwacht dat je niet meer dan twee weken te leven hebt. Het is meer iets dat van toepassing is op de laatste dagen, of zelfs maar uren. Je kunt het zelf aanvragen bij je arts, maar je partner, kinderen of andere vertegenwoordiger kunnen dat ook.

Misverstand 2: Palliatieve sedatie wordt onterecht gezien als iets onethisch, of als iets dat alleen door de eigen huisarts mag worden gedaan.
Maar als je een blindedarmontsteking op zondag moet laten opereren, dan hoeft dat ook niet zonder verdoving. Waarom moet je je nare dood dan wel in vol bewustzijn doormaken als je eigen huisarts er even niet is? Waarom werken huisartsen in weekend- en nachtdienst zo vaak niet mee? En hoe kan het dat je ook in een hospice niet zeker bent van hulp in je allerlaatste uren? Sedatie druist niet in tegen de gelofte die artsen afleggen. Afspraken met de eigen huisarts zouden ook door de vervangers moeten worden nagekomen.

Misverstand 3: Morfine wordt onterecht gezien als een vorm van sedatie, maar daarvoor is het geen geschikt middel.
Morfine is een stof waarmee je pijn en benauwdheid kunt verminderen. Als bijwerkingen heeft het onrust en waanbeelden. Soms zelfs paniek. Pas bij doses die veel hoger zijn dan de pompjes je kunnen toedienen, verlies je je bewustzijn.

Dormicum is wèl geschikt als sedatiemiddel. Met een héél klein beetje morfine erbij (ongeveer een tiende van de dosis die je van de tandarts na een pijnlijke behandeling kreeg) wordt het dormicum beter opgenomen. Gek genoeg geven sommige artsen meer morfine als ze willen sederen, of raden ze patiënten en familie aan vaker op de bonusknop van de morfine te drukken, maar daarmee bereiken ze niet wat je wil. Sterker, de onrust zal toenemen. Dus: Sederen doe je met dormicum, pijn en benauwdheid bestrijd je met morfine. Niet andersom.

Je ligt te creperen in je laatste uren. Die weekend-arts laat je dus in de stront zakken. De stront die je uitkotst omdat je darmen geblokkeerd worden door de tumoren, wel te verstaan. Je veegt je mond af, en je weet dat je kinderen nu een trauma oplopen. Je voelt je onrustig, wilt draaien en woelen, je wilt hieruit, uit dit bed, uit deze ziekte. De arts wordt opnieuw gebeld. “Druk maar een keer extra op de bonusknop”, zegt hij. Maar dat is morfine. Dat de arts je niet wil sederen, is tegen de afspraken die je hebt gemaakt toen je nog goed kon denken. Toen je nog een vuist kon maken. Je wilde niet eens korter leven, je wilde enkel zachter doodgaan. Maar nu sterf je een nare dood, enkel omdat de dood zich op zondagnacht aandiende.

En de hele uitvaart kan diezelfde zondagochtend nog worden geregeld. Kaarten worden in aller ijl gedrukt en worden aan het eind van de middag opgehaald door de rouwpostafdeling van PostNL. Dat kan allemaal wel op de dag des Heeres. Maar gewoon doodgaan niet.