Geef kiezers tools om mee te kiezen

In het kader van de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen gaan we natuurlijk weer van alles te horen krijgen van politici. Over wat ze van plan zijn. Redenen dat we op ze moeten stemmen. Hhhhhhng…verkiezings..beloften (hahahaha).

Okay, verkiezingsbeloften zijn natuurlijk wel ergens goed voor. Nee, niet alleen om te breken. Nee, óók niet voor de Guinness Book of Records-entry over verkiezingsbeloften breken (hoi Geert). Verkiezingsbeloften zijn de plannen van een partij voor de toekomst. Een concretisering van ideeën over de huidige stand van zaken op basis van de idealen (*proest*) en principes (rustig adem halen, nu) van een partij.

Daarmee kunnen we in principe een indruk krijgen van welke oplossingen de heren en dames politici en hun partijen voor ons land in petto hebben met betrekking tot de huidige headlines waan van de dag lange termijnproblematiek. Daarnaast zijn nieuwe partijen en bewegingen lastig te beoordelen op iets anders dan hetgene ze van plan zeggen te zijn. Tenzij het een beweging van Jan Nagel is. Dat is namelijk een draaideurpoliticus, dus die zien we heus wel terug. Het melodietje mag je zelf bij die laatste zin bedenken. Hint: normaal staat er ‘nooit meer’. Voor een extra bonus laat je het Gordon zingen.

1000 euro. Beloofd.

Verkiezingsbeloften zijn echter de wortel van het kwaad als het erom gaat een doorslaggevende factor te zijn voor je stem. Want naast wat iemand belooft, gaat het er ook om hoe diegene in het verleden met die beloftes is omgegaan. En waar we iemand zeggen, bedoelen we een partij. Want partijen wisselen politici ongeveer elke verkiezing als hun geloofwaardigheid erodeert. Waar politici ooit zelf verantwoordelijk waren, is nu fractiediscipline de heilige graal in de Tweede Kamer.

Dus om een indruk te krijgen van de bijdrage van je stem aan de manier waarop je Nederland geregeerd wil zien, moet je kijken naar wat een partij stemt. Eén van de grote problemen daarmee is dat het voor de meeste kiezers nog te veel moeite is om een partijprogramma te lezen. Daarom heeft Nederland allerlei handige hulpmiddelen. De bekendste is de “Stemwijzer”.

De stemwijzer wordt echter in overleg met de partijen (alle, behalve de PVV) en op basis van het verkiezingsprogramma gemaakt. De belangrijkste onderwerpen worden ook op die manier vastgesteld. Stemwijzers doen dus helemaal niets met de betrouwbaarheid van partijen. Alleen met wat ze zeggen te vinden.

Geen woorden, maar daden

Dat verschilt in werkelijkheid nogal eens met wat ze na een verkiezing doen. Gebroken verkiezingsbeloften zijn schering en inslag. Dat er nergens een voor de kiezer te begrijpen verantwoording voor stemgedrag is, is belachelijk. De Belastingdienst neust in big data om extra bijtelling te innen. Bijna 5% van de bevolking staat in een gezichtsherkenningsdatabase. Er zitten mensen op social media te controleren om ‘bijstandfraudeurs’ te pakken. Laat de overheid een tool financieren waarmee het stemgedrag van partijen op overzichtelijke manier in kaart wordt gebracht.

Is dat veel werk? Ja. Is dat duur? Vast wel. Maar dat is allemaal geen excuus om het niet te doen. Autoverkopers geloven we ook niet op hun blauwe ogen – we meten de uitstoot van auto’s. Maar de mensen die beslissen dat we dat doen, worden elke verkiezing weer voornamelijk beoordeeld op hetgene ze zeggen te zullen doen en datgene wat prominent in de media kwam. Het is waanzin dat kiezers zelf in het stemgedrag moeten duiken als ze meer willen weten. Geef de kiezer de tools om te kunnen kiezen. En dan bedoelen we niet ‘hamertje tik’.