Oekraïne – Maar de mensenrechten dan?

Veel van de kritiek op het associatieverdrag met Oekraïne gaat over het feit dat er tijdens en zelfs na de zware gevechten tussen het regeringsleger en troepen van pro-Russische separatisten in het land nogal ehr.. soepeltjes werd omgesprongen met mensenrechten. En nog steeds. Het associatieverdrag zal hier volgens de samenstellers ervan echter veel bijdragen aan verbeteringen.

Oorlogsmisdaden

Tijdens de bloedige strijd maakten beide partijen, zoals eigenlijk al dan niet openlijk in vrijwel elk gewapend conflict gebeurt, zich schuldig aan oorlogsmisdaden. Uiteraard werden, zoals ook altijd, de meeste daders niet berecht. De misdaden behelzen onder meer gruwelijke martelmethodes en standrechtelijke executies van gevangenen, die destijds aan de orde van de dag waren. Amnesty schrijft hierover onder meer:

“Voormalige gevangenen vertellen in het rapport over hun schokkende ervaringen. Over hoe ze werden geslagen totdat hun botten braken. Over hoe ze werden geëlektrocuteerd, geschopt, gestoken, ondersteboven werden opgehangen, uit hun slaap werden gehouden, met de dood werden bedreigd of geen medische behandeling kregen. Ook vertelden zij over de vele schijnexecuties.”

Inmiddels is die gewapende strijd grotendeels gestreden. In Oekraïne is men weer begonnen met de opbouw van het land, in plaats van de afbraak. Ook voor de mensenrechten is dit een goede ontwikkeling, zij het met kleine stapjes.

LHBT-rechten

Seksuele minderheden hebben het niet makkelijk in het land, vanwege de wijdverbreide homofobie. In 2015 vond er een Gay Pride-parade plaats in het land, waaraan zo’n honderd mensen deelnamen die beschermd moesten worden door ruim duizend agenten. Zelfs terwijl ze deze bescherming hadden werden de deelnemers aangevallen door tientallen fanatieke activisten.

Aan de politiek lag dit echter niet. Zowel voor als na de Gay Pride-parade sprak president Poroshenko zich juist uit voor het recht op vrijheid van vergadering en samenkomst voor LHBT’s.

Wet

Later in 2015 werd er een nieuwe arbeidswet aangenomen die lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders moet beschermen tegen discriminatie op het werk. Dit is hard nodig, omdat deze groep veelvuldig te maken krijgt met ongelijke betaling en discriminatie op de werkvloer. Tenminste, als ze al niet afgewezen worden bij sollicitaties vanwege hun geaardheid.

Deze nieuwe wet is er mede gekomen door samenwerking met de Europese Unie, die er bij de Oekraïense autoriteiten op hamert de mensenrechten te respecteren.

Bijdragen

Het associatieverdrag moet in navolging van de samenwerking ook bij gaan dragen aan het bestrijden van discriminatie. Artikel 419 en 420 van het verdrag gaan hier specifiek op in.

Artikel 419
Rekening houdend met hoofdstuk 13 (Handel en duurzame ontwikkeling) van titel IV (Handel en daarmee verband houdende aangelegenheden) versterken de partijen hun dialoog en samenwerking ter bevordering van de agenda voor fatsoenlijk werk, het werkgelegenheidsbeleid,
gezondheid en veiligheid op het werk, de sociale dialoog, sociale bescherming, sociale inclusie, gelijkheid van mannen en vrouwen en bestrijding van discriminatie.

Artikel 420
Met de samenwerking op de door artikel 419 van deze overeenkomst bestreken gebieden wordt gestreefd naar:

a. verbetering van de levenskwaliteit;
b. aanpak van gemeenschappelijke problemen, zoals    mondialisering en demografische verandering;
c. meer en betere banen in fatsoenlijke arbeidsomstandigheden;
d. sociale rechtvaardigheid en eerlijkheid bij de hervorming van de
arbeidsmarkt;
e. een arbeidsmarktklimaat waarin flexibiliteit en zekerheid worden
gecombineerd;
f. actieve arbeidsmarktmaatregelen en efficiëntere diensten voor arbeidsbemiddeling om te voldoen aan de behoeften van de arbeidsmarkt;
g. integratie van kansarmen in de arbeidsmarkt;
h. beperking van de informele economie door zwartwerk om te zetten in regulier werk;
i. betere bescherming van de gezondheid en de veiligheid op het
werk, onder andere door opleiding en voorlichting over vraagstukken in verband met gezondheid en veiligheid, bevordering van preventieve maatregelen, preventie met betrekking tot de belangrijkste risicofactoren voor ongevallen, het beheer van chemische stoffen en de uitwisseling van praktijken en onderzoek op dit vlak;
j. betere sociale bescherming en modernisering van de socialezekerheidsstelsels in termen van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid;
k. armoedebestrijding en meer sociale cohesie;
l. gelijkheid van en gelijke kansen voor mannen en vrouwen op het gebied van werkgelegenheid, onderwijs en opleiding en in de economie, de samenleving en de besluitvorming;
m. bestrijding van discriminatie op alle gronden;
n. meer capaciteit voor de sociale partners en bevordering van de sociale dialoog.

Sterker nog, in één van de eerste alinea’s van het verdrag wordt hier al op ingegaan. Op pagina 3 vinden we bijvoorbeeld de volgende tekst:

‘[..]eerbiediging van de democratische beginselen, de rechtsstaat, goed bestuur, mensenrechten en fundamentele vrijheden, ook de rechten van personen die behoren tot nationale minderheden, niet-discriminatie van personen die behoren tot minderheden, respect voor diversiteit en menselijke waardigheid en gehechtheid aan de beginselen van de een vrijemarkteconomie [..]’

Vrijheid

Ook op het gebied van vrijheid, vrijheden en vrijheid van meningsuiting is er nog een hoop werk te verrichten in het land.

In de door de regering gecontroleerde delen van het land zijn de media dan wel vrij om te zeggen wat ze willen, maar zodra pro-Russische of pro-separatistische boodschappen worden verspreid, is dat meteen een ander verhaal. Dan worden de betreffende media enorm tegengewerkt en kan zelfs de uitzendlicentie ingetrokken worden.

In het gebied dat onder controle staat van pro-Russische troepen, wordt journalisten die pro-Oekraïense opvattingen hebben of die voor een Oekraïens mediabedrijf werken dan weer nog veel meer het werken onmogelijk gemaakt.

Gevangen

Denk overigens niet dat er maar één partij fout zat in Oekraïne. Tijdens de gewelddadigheden werden door beide partijen willekeurig onschuldige burgers gevangen gehouden, alleen maar omdat zij sympathie hadden voor de andere partij.

Het verdrag stelt echter ook duidelijk dat Oekraïne hard aan die vrijheden moet gaan timmeren. Ook dit staat al aan het begin van het verdrag, om precies te zijn in artikel 14.

‘Bij de samenwerking op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid schenken de partijen bijzondere aandacht aan de consolidering van de rechtsstaat en institutionele versterking op alle niveaus, bij de overheid in het algemeen en bij politie en justitie in het bijzonder. De samenwerking is er met name op gericht het justitiële apparaat te versterken, de
doeltreffendheid ervan te verbeteren, de onafhankelijkheid en onpartijdigheid te waarborgen en corruptie te bestrijden. Respect voor de mensenrechten en de fundamentele vrijheden is de leidraad voor alle samenwerking inzake justitie, vrijheid en veiligheid.’

Amnesty International

Dat er nog heel wat te doen is bevestigt ook Amnesty International zelf aan Retecool.

“Wij hebben op dit moment nog geen nieuwe missie gepland naar Oekraïne, maar zijn absoluut van plan hier weer heen te gaan. Er is nog een hoop te doen op het gebied van mensenrechten, zeker in de gebieden waar nog regelmatig ongeregeldheden zijn en al helemaal op de Krim. Zeker op de Krim zie je dat een minderheid als de Tartaren bijvoorbeeld nog erg verdrukt wordt. Ook is de manier waarop de politie in heel Oekraïne met arrestanten omgaat zeer slecht,” weet een woordvoerder ons te melden.

Wij vroegen Amnesty of zij denken dat dit associatieverdrag iets gaan doen voor de mensenrechtensituatie in het land. Hierover kon hij niets zeggen. “Wij hebben eigenlijk nooit onderzoek gedaan naar wat andere associatieverdragen als dat met Oekraïne hebben gedaan voor mensenrechten, maar dat zou een goed onderzoek zijn”. (En iets is dat uw eigen Retecool nu dan ook direct in gang heeft gezet)

Stemmen

Dat het qua mensenrechten nog steeds verre van ideaal is in Oekraïne, is iets dat absoluut een speerpunt moet zijn. Het associatieverdrag waarover u 6 april mag gaan stemmen, zou hierbij enorm kunnen helpen, aangezien niet alleen de EU, maar ook Oekraïne zich er aan dient te houden.

Of het land dat zal doen is afwachten, maar om de gehele bevolking van Oekraïne de kans op betere omstandigheden dan maar te ontzeggen omdat er een kans is dat er niets verbetert, lijkt ons een rare reden om ‘nee’ te stemmen vanwege de mensenrechten. Dat is net zoiets als nooit meer bier drinken omdat je in dronken staat wel eens huilend je ex zou kunnen bellen, of niemand pindakaas gunnen omdat je zelf een beugel hebt. Of je auto niet repareren omdat er een kans is dat er weer iets stuk gaat. Of nooit meer gluten eten omdat een yoga- en pilatesverslaafde kuthipster uit Amsterdam eventueel gaat mekkeren.

Anyways. Aan al die mensenrechten in Oekraïne moet absoluut nog een hoop gebeuren. Laten we ook deze poging in ieder geval een kans geven. Stem dus ‘ja’ op 6 april, en gun miljoenen Oekraïners een beter leven en uzelf meer geld. Want uiteindelijk is het natuurlijk een handelsverdrag.